ENGELLİ EMEKLİLİĞİNDE NELERİ DEĞİŞTİRECEKLER ?
Sosyal Güvenlik Mevzuatımızda uygulama da yer alan vergi indirimi ile emeklilik (engelli emekliliği) olarak da bilinen 506 sayılı Kanunla düzenlenmiş , engellilerin kademeli emeklilik durumunun düzenlendiği geçici 87. Maddesi yürürlükten kaldırılması için yasa teklifi verildi.
Verilen Yasa Teklifi ile 506 sayılı Kanunun geçici 87. maddesi, 5510 sayılı Kanunun geçici 10. Maddesinin ikinci fıkrasının yürürlükten kaldırılmasıyla; ilk defa Ekim 2008 öncesi sigortalı olan SSK (4a) sigortalılardan engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlara yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin uygulama yürürlükten kaldırılmaktadır.
Mevcut uygulamada, engelli veya çalışma gücü kaybı bulunan 4/a sigortalılarından, ilk defa Ekim 2008 öncesi ve sonrası sigortalı olanlar için farklı yönetmeliklere göre engellilik derecesi ve çalışma gücü kayıp oranları belirlenmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumunda engellilik derecesi veya çalışma gücü kayıp oranlarına göre yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları da farklılık göstermektedir. Engelli ve çalışma gücü kaybı bulunan SSK (4a) ,Bağ-Kur (4b) , Emekli Sandığı (4c) sigortalılarının engellilik oranlarını belirleyen kurum ve sağlık kurulları da farklıdır. Engellilerin yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarındaki farklılıkların standart birliği sağlanması amacıyla Kanun Teklifi ile değişikliğe gidildiği söyleniyor. Gerçekte bunun böyle olmadığı ve engelli SSK (4a) sigortalıları yönünden büyük mağduriyetlerin oluşacağı teklif incelendiğinde anlaşılıyor.
Ekim 2008 öncesinde sigortalı olan engelliler için vergi indirim belgesi esas alınarak yürütülen emeklilik işlemlerinin, 5510 sayılı Kanun kapsamında çalışma gücü kaybına göre belirlenmesi ve tüm uygulamanın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülmesi düşünülmektedir. Alınacak sağlık raporları da SGK tarafından değerlendirilecektir.
Var olan Engelli emeklilik hakları iptal edilerek, emeklilik durumları 5510 sayılı Kanundaki çalışma gücü kaybı uygulamasına dönüştürülecektir.
Ekim 2008 öncesi sigortalılığı başlayan engelli SSK (4a) sigortalılarının, 5510 sayılı Kanundaki çalışma gücü kaybı düzenlemesinden hemen yararlanmaları için 5510/Geçici 6. Maddenin yedinci fıkrasının (d) ve ( e) bentlerinde değişiklik yapılmaktadır. Kanun teklifinin yasalaşmasından önce tarafına engelli yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının ödenmesi ve bunların kontrol muayene işlemlerinin nasıl yapılacağına ilişkin olarak 5510 sayılı Kanunun geçici 10. Maddesinin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında değişiklik yapılmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 28. Maddesinin beşinci fıkrası, ilk defa Ekim 2008 öncesi sigortalı olan SSK (4a) sigortalılar için uygulanmamaktaydı. Teklifte engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanarak yaşlılık aylığına hak kazanmayla ilgili maddelerin iptal edilmesi nedeniyle, ilk defa Ekim 2008 öncesi çalışmaya başlayan engelli sigortalılarının 5510 sayılı Kanundaki düzenlemeden hemen yararlanmaları için Kanun Teklifinin 16. Maddesi ile Kanunun geçici 6.maddesinde düzenleme yapılıyor.
Her ne kadar yapılan bu düzenleme ile çalışma gücü kaybı olan SSK ,Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalıları arasında emekliliğe esas prim gün sayısı ile sigortalılık süresi yönünden mevcut farklılıkların giderilmesinin amaçlandığı belirtilse de , gerçekte bunun tam aksi bir durum söz konusudur.
Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananların engellilik dereceleri “Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik” hükümlerine,
Çalışma gücü kaybı olanların ise “Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği hükümlerine göre yapılmaktadır.
Her iki yönetmelikte derecelendirmedeki kurallar farklıdır. Bir yönetmeliğe göre engellilik derecesi % 50 tespit edilen sigortalının bu derecesi, diğer yönetmeliğe göre %50 olmayabilir.
Ayrıca engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananların emeklilikte aranan sigortalılık süre ve prim gün sayıları, 5510/28. Maddenin beşinci fıkrasındaki sigortalılık süresi ve gün sayılarından daha avantajlıdır. Dolayısıyla engellilerin bu düzenleme ile emeklilik koşulları zorlaştırılmaktadır.
Kanun Teklifinden önce aylık bağlanmış olanların ödemelerine devam edileceği ve bunlardan kontrol muayenesi bulunanların bu işlemlerinin 5510/28. Maddenin beşinci fıkrası kapsamındaki sigortalılarda olduğu şekliyle yapılacağı öngörülmektedir.
Bu durum bize , kontrol muayenesi sonucu alınan yeni sağlık kurulu raporlarının çalışma gücü kayıp oranlarının tespit edildiği, “Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği hükümlerine göre değerlendirileceğini göstermektedir.Bu durumda bir çok engelli emeklinin belirlenen çalışma gücü kayıp oranlarına göre emekli aylıkları da iptal olabilecektir.
Kanun Teklifinin 14. maddesiyle yapılan değişiklikle ise SSK sigortalıları lehine gibi görünün bu düzenleme, Bağkur ve Emekli Sandığı sigortalıları yönünden Ekim 2008 öncesi dönemler için hesaplanan ABO yönünden kayıplar yaratacaktır.
Engelli SSK sigortalılarına yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin uygulama yürürlükten kaldırılarak bunlar hakkında 5510/28. Maddenin beşinci fıkrası gereği çalışma gücü kayıp oranına göre aylık bağlanması uygulaması getirilirse; bu sigortalıların çalışırken tespit edilen engellilik dereceleri (vergi indirim belgesi ile) , emekli olurken yeniden farklı bir yönetmeliğe göre belirleneceğinden, belirlenen çalışma gücü kayıp oranları büyük bir ihtimalle daha düşük olacaktır. Bu durum, emeklilik koşullarında aranan prim gün sayısı ile sigortalılık süresi koşullarının daha da ağırlaştırılması ve daha geç emeklilik anlamına gelecektir.
Mevcut engelli SSK emeklilerinden kontrol muayenesi bulunanların, kontrol muayenelerinin çalışma gücü kaybının tespit edildiği yeni yönetmelik hükümlerine göre tespit edilmesi durumunda, derece belirleme kurallarının farklı olması nedeniyle birçok engellinin emekli aylığının kesilmesi gibi bir durumla karşılaşılacaktır.
Engelli-çalışma gücü kayıp oranı kurallarına göre emekli olan sigortalılar arasında hem emeklilik koşulları hem de aylık hesabı yönünden norm ve standart birliği sağlamak iddiası ile düzenlenen Kanun Teklifinin yürürlüğe girmesi durumunda, SSK sigortalıları yönünden emeklilik koşullarında daha ağır şartlar ve mağduriyet ortaya çıkacaktır.Ekim 2008 öncesi hizmetlere ilişkin aylık hesabına esas ABO’ların tespitinde SSK (4a) sigortalıları ile Bağkur ,Emekli Sandığı sigortalıları arasında adaletsizlikler olacaktır.Bu adaletsizlik, Ekim 2008 öncesi dönemler için Bağkur ve Emekli Sandığı sigortalıları için yaşanırken, Ekim 2008sonrası dönem için SSK (4a) sigortalıları için yaşanacaktır.
Her yapılan değişikliği Reform diye önümüze getiren Sosyal Güvenlik Kurumu ve Çalışma Bakanlığı yaptığı düzenlemeler ile mağduriyetleri artırmaktadır.
Sağlıcakla Kalın,